«To προφίλ της δύσκολης μητέρας…» (της Κατερίνας Μούτουπα)

Τι είναι λοιπόν δύσκολη μητέρα; Ο καλύτερος ορισμός θα μπορούσε να είναι ο εξής: Δύσκολη μητέρα ορίζεται εκείνη που φέρνει το παιδί της να αντιμετωπίσει το εξής δίλημμα: Ή θα διατηρήσει τη σχέση μαζί της με τους δικούς της όρους ή θα απορριφθεί (το παιδί).

Ποια είναι τα 5 βασικά μοτίβα που ορίζουν μια δύσκολη μητέρα;

Υπάρχουν 5 κατηγορίες «δύσκολων μητέρων» ή πέντε δύσκολα σχεσιακά περιβάλλοντα.

Θυμός
Ένας γονιός χρησιμοποιεί το θυμό για να ελέγξει, να απειλήσει και να καθορίσει το παιδί του. Όλοι οι γονείς θυμώνουν κάποιες φορές και σχεδόν όλα τα παιδιά νιώθουν πολύ δυσάρεστα μπροστά στο θυμό του γονιού, είτε είναι σπάνιος και παροδικός είτε συχνός και μόνιμος.  Σηματοδοτεί επίσης την αποδοκιμασία και είναι ένας πρωτόγονος τρόπος ηθικής διδασκαλίας. Ωστόσο όταν ο θυμός ενός γονιού είναι βίαιος και απρόβλεπτος, το παιδί βρίσκεται μονίμως σε επιφυλακή περιμένοντας συναισθηματικές εκρήξεις.

Έλεγχος
Όλοι οι γονείς χρειάζεται να διαχειριστούν το παιδί, να το διδάξουν και να επηρεάσουν τη συμπεριφορά του. Μια ελεγκτική μητέρα επιβάλλει πολύ συγκεκριμένες προσδοκίες για το τι άνθρωπος πρέπει να είναι το παιδί και για το τι πρέπει (ή δεν πρέπει) να καταφέρει, να σκέφτεται ή να αισθάνεται. Συχνά, η ελεγκτική μητέρα υπερασπίζεται την έλλειψη ευελιξίας της, προβάλλοντάς την ως σημάδι βεβαιότητας και καθοδήγησης. Ο έλεγχος οδηγεί σε μεγάλη συναισθηματική ή και κοινωνική καταπίεση. Σε περίπτωση αντίδρασης απειλείται η σχέση με τη μητέρα.

Ναρκισσισμός
Σε ένα ναρκισσιστικό περιβάλλον η μητέρα επιβάλλει στο παιδί της να γίνει ο καθρέπτης που θα την κολακεύει και θα τη δοξάζει. Το παιδί έχει αξία, στο μέτρο που υποστηρίζει την εύθραυστη αυτοεκτίμηση της μητέρας. Το παιδί παραμερίζει δικές του ανάγκες και μετατρέπεται σε υποπόδιο της μητέρας ή του ανατίθεται η αποστολή να ικανοποιεί ως αντιπρόσωπος της μητέρας, τις δικές της ανάγκες, η οποίες είναι μη ρεαλιστικές κι ασταθείς, επομένως καμία επιτυχία δεν την ικανοποιεί (αιώνια αποτυχία του παιδιού).

Φθόνος
Εδώ προκαλείται η μεγαλύτερη σύγχυση και αναστάτωση του παιδιού. Ο φθόνος είναι μια παράξενη, συχνά ανομολόγητη, αντίδραση που γεννιέται από μοχθηρία για την ευτυχία ή για τα επιτεύγματα του άλλου. Μερικές φορές η χαρά ή η φαντασία του παιδιού μπορεί να πυροδοτήσουν το φθόνο της μητέρας, όσο κι η επιτυχία. Συνήθως η κόρη είναι πιθανότερο να αποτελέσει αντικείμενο του φθόνου τη μητέρας.

Παραμέληση
Η έννοια της παραμέλησης καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών. Υπάρχει παραμέληση από παράλειψη, όπου ο γονιός δεν ενδιαφέρεται για το παιδί. Υπάρχουν ακραίες περιπτώσεις παραμέλησης της φροντίδας ενός παιδιού, μεταξύ των οποίων η συστηματική βαναυσότητα, σε περιπτώσεις όπου ο γονιός αρνείται να παρέχει στο παιδί φαγητό, να του επιτρέπει να κινείται ελεύθερα, να πηγαίνει σχολείο κτλ. Μπορεί η παραμέληση να οφείλεται σε κατάχρηση ουσιών ή σε κάποιον εθισμό της μητέρας ή/και σε κατάθλιψη. Μια καταθλιπτική μητέρα είναι δύσκολη επειδή δεν συνδέεται με το παιδί και δε δείχνει ανταπόκριση. Έτσι δημιουργούνται χαοτικές σχέσεις μητέρας-παιδιού.

Η ποιότητα της σχέσης με τη μητέρα μας επιδρά στην ψυχική μας κατάσταση για πολύ καιρό μετά την αναχώρησή μας από την οικογενειακή εστία-ανεξαρτητοποίηση μας. Παρότι ωστόσο τα δύσκολα παιδικά βιώματα παραμένουν στη μνήμη μας, δεν καθορίζουν αμετάκλητα τα συναισθήματά μας και την ψυχική μας ζωή. Πολλοί άνθρωποι που είχαν δύσκολη σχέση με τη μητέρα τους, έχουν γίνει εξαιρετικά λειτουργικοί.

Πολλοί έχουν κατακτήσει αυτοπεποίθηση και επάρκεια σε πολλούς τομείς της ζωής τους. Στον αντίποδα όμως, είναι πιθανόν πολλά άτομα να παλεύουν με έναν πολύ έντονο θυμό και μια έντονη διαμαρτυρία. Μερικές φορές νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια να αγνοούμε ένα πρόβλημα, παρά να αντιμετωπίσουμε τη σύγχυση που θα μας προκαλέσει όταν καταπιαστούμε με αυτό.