«Το θέατρο της Σέττας και η πολιτιστική αφασία των Ψαχνών»
Είναι αρκετά μακρύς και δύσκολος ο δρόμος για τη Σέττα. Φτάνεις στη Βάθεια, στρίβεις αριστερά, περνάς το Γυμνό και μετά από πολλές στροφές φτάνεις στο όμορφο χωριό. Πάνω από μιάμιση ώρα.
Ήταν το 1988, αν θυμάμαι καλά, που ο σεμνός ηθοποιός, συγγραφέας και δάσκαλος του λόγου Νίκος Παπακωνσταντίνου αποφάσισε να κατασκευάσει μόνος του, με τα ίδια του τα χέρια, ένα μικρό θέατρο ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς το χώρο που είχε βοηθήσει να ξεπεραστούν κάποια προβλήματα υγείας στην οικογένειά του. Σε μια επίσκεψη ο ηθοποιός ήταν πρόθυμος να μας ξεναγήσει στο χώρο εργασίας ξεκόβοντας λίγο χρόνο από τη δουλειά του. Όσο χρειάζεται για να καπνίσει ένα τσιγάρο. Εξήγησε γιατί τα έκανε όλα μόνος του, μας χαιρέτησε και ξαναγύρισε στο έργο του.
Από τότε και σχεδόν κάθε χρόνο τον Αύγουστο ανεβάζονται παραστάσεις του αρχαίου Ελληνικού θεάτρου και όχι μόνο. Μικροί θίασοι 5 – 10 ανθρώπων με επί κεφαλής το γιο του Νίκου, Δημήτρη Παπακωνσταντίνου, που αγαπάνε αυτό που κάνουν. Λιτό το σκηνικό, χαμηλό το μπάτζετ αλλά άμεση η επικοινωνία. Είσοδος δωρεάν. Όποιος θέλει κι αν έχει, δίνει κάτι στο ταμείο για την συντήρηση του λιτού και απέριττου χώρου. Σε όλες τις παραστάσεις η εξέδρα είναι πάντα γεμάτη θεατές από τη Χαλκίδα, από την Αθήνα, απ΄ οπουδήποτε. Το μικρό θέατρο έχει γίνει ατραξιόν και δίνει ζωή στο χωριό τον Αύγουστο.
Ερώτημα: τι είναι πιο γνωστό στην Εύβοια; Το θεατράκι της Σέττας ή το δικό μας βρωμοπάζαρο; ποιός λογικός και πολιτισμένος άνθρωπος θα τολμήσει να κάνει τη σύγκριση εκτός από ορισμένους ορκισμένους οπαδούς του γυφτοσκυλάδικου πανηγυριού;
Πέρυσι ανέβασαν στη Σέττα την Ελένη του Ευριπίδη. Φέτος την Ορέστεια. Η ανταπόκριση του κοινού άμεση. Ενός κοινού που προσέρχεται να δει μια πολιτισμική προσπάθεια σε ένα καλλιτεχνικό είδος το οποίο προσκυνά όλη η οικουμένη και για το οποίο θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι. Τι παρουσιάσαμε εμείς εδώ; Καλέσαμε μια γυναικούλα πασαλειμμένη, άσπρη σαν βαμπίρ που λικνιζόταν με δυσκαμψία – όσο μπορούσε τώρα πια- βγάζοντας τουρκοτσιφτετέλικες εκφράσεις του τύπου: ωχ αμάν, γυφτοπούλα στο χαμάμ κι εγώ πληρώνω μπιρ ταμάμ κλπ. Ολική έκσταση από κάτω, φωτογραφίες κλπ, με σημαιοφόρους το δημοτικό συμβούλιο που συμμετείχε περήφανα βγάζοντας ανακούφιση να ξαλαφρώσει η ψυχή απο τον τουρκονταλκά, το ντέρτι και την επαρχιώτικη σεξοσυναισθηματική, υποσυνείδητη στέρηση που μας διακατέχει από την εποχή του ασπρόμαυρου κινηματογράφου. Κι όλα αυτά με το ακριβό αζημίωτο της “καλλιτέχνιδας” που λίγες μέρες πιο πριν διασκέδαζε τους Τούρκους την ώρα που δυο Ελληνόπουλα έλιωναν στη φυλακή.
Λίγες μέρες αργότερα όσοι μένουμε εκεί κοντά προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι ήταν αυτό που ακούγαμε: γαύγισμα, βογγητό, άναρθρη κραυγή; “ Δε βρέκα μια γεναίκα να με καταλαβαίνιε’, “πηθαίνου για σιένα” και κάτι άλλα τρισχειρότερα.
Μ΄αυτό ταυτιζόμαστε; με ένα τραγουδιστή που έχει δηλώσει ο ίδιος ότι μπαινόβγαινε στις χαρτοπαικτικές λέσχες και στη φυλακή για χασίσια; Αυτά θα μεταδώσουμε στα παιδιά μας; με τέτοιες αξίες που κατέστρεψαν τη χώρα για δυο γενιές θα τα προικίσουμε; Με τέτοια παιδεία θα σταθούμε στον 21ο αιώνα; Με τις ζεϊμπεκιές και τα παλαμάκια στην πλατεία και το μαστούρωμα στο χώρο που έγινε η συναυλία του δεύτερου “αρτίστα”; Μέχρι τη γειτονιά μου έφτανε η μυρωδιά. Και μπορεί μεν η πρόσκληση να πέτυχε τον οικονομικό σκοπό της για την ομάδα, πολιτιστικά όμως δεν έμεινε καμιά παρακαταθήκη για τον τόπο. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι κάτι που να ελκύει διαρκώς επισκέπτες από αλλού. Να μην μένουμε στα πεθαμένα της δεκαετίας του 60. Να δημιουργήσουμε ένα μικρό φεστιβάλ εκδηλώσεων με εξωστρεφή χαρακτήρα να μας μάθουν και λίγο πιο έξω από το καβούκι μας. Πάρτε το παράδειγμα της Καλαμάτας με το φεστιβάλ σύγχρονου χορού που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες και ξένους τουρίστες κάθε χρόνο. Εκεί όμως υπάρχει ένα δημοτικό συμβούλιο από ανθρώπους με οράματα. Εδώ; … Εδώ για να ολοκληρωθεί το μέγα φεστιβάλ και να μας μάθει όλη η Ελλάδα ανεβάσαμε και Καραγκιόζη.
Φίλες και φίλοι, καλώς ή κακώς, η λαϊκή διασκέδαση υπάρχει για να απαλύνει τη λαϊκή ψυχή. Αν αρέσει η Γλυκερία ή ο Μαργαρίτης είναι απόλυτα σεβαστό. Αρέσουν σε πολλούς και κανείς δεν ζητάει την άδεια κανενός τι θα ακούσει και πότε. Είναι άλλο πράγμα όμως η οπισθοδρομική επανάληψη και άλλο η πολύπλευρη ψυχαγωγία. Ο γράφων έχει πλήρη επίγνωση σε ποιούς απευθύνεται και τι αντίκτυπο έχουν αυτές οι θέσεις. Στο δημοτικό συμβούλιο, ΚΑΜΙΑ. Έχουμε πει ότι οι άνθρωποι είναι αιώνες πίσω σε πολιτισμική και μορφωτική επάρκεια ανακυκλώνοντας τα ίδια και τα ίδια δεκαετίες τώρα χωρίς επίγνωση της αγραμματοσύνης τους. Δεν υπάρχει ελπίδα. Στο κοινό που μας παρακολουθεί; Ναι, αλλά σε μια μειοψηφία που προσπαθεί να αντισταθεί στην υποβάθμιση και την κατρακύλα που έχει παρασύρει την μεγάλη πλειοψηφία σε μια παθητική στάση απέναντι σε όλα και – το χειρότερο – δεν επιθυμεί να αλλάξει.
Σ΄ όλα αυτά δεν αντιπροτείνουμε μόνο αρχαίο δράμα και όπερα. Υπάρχει διαφορά επιπέδου όμως ανάμεσα στον πολιτισμό και ‘το κελί 33’. Χιλιάδες παραδείγματα. Ο νοών νοείτω. Τα έχουμε ξαναπεί αρκετές φορές. Θα μπορούσαμε κι εδώ να φτιάξουμε κάτι σαν το θεατράκι της Σέττας ψηλά, αμφιθεατρικά, προς το Καστρί ή στο χώρο του ΤΕΙ ή κάπου αλλού. Ένα-δυο στρέμματα γης φτάνουν και περισσεύουν. Με κάποιες προσφορές από τοπικές επιχειρήσεις και εθελοντική εργασία πολλά μπορούν να γίνουν. Ας μην το φοβάται η πλειοψηφία όπως ο διάολος το λιβάνι. Κανένας δεν έπαθε τίποτα βλέποντας Αριστοφάνη ή μια χορωδία να τραγουδάει ή τη φιλαρμονική ή νέους ντόπιους και ξένους καλλιτέχνες, συγκροτήματα κάθε είδους μουσικής – από δημοτικά μέχρι το τελευταίο ροκ της Ελληνικής σκηνής – και θιάσους νέων ανθρώπων να δείχνουν το ταλέντο τους. Η Σέττα αρχίζει να γίνεται γνωστή στο Πανελλήνιο. Όχι όμως για τη Γλυκερία, το Μαργαρίτη και τον Καραγκιόζη. Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητός.
Όσο μπορούμε θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε με συγκεκριμένες προτάσεις στην επαρχιωτίλα και την στασιμότητα. Οι υπόλοιποι θα πορευτούν μ΄αυτά που τους ταΐζουν και θα είναι, φυσικά, ευτυχισμένοι αναπολώντας τις εποχές του “Σου- Μου” και του “Παππού”.
ΥΓ 1. Το άρθρο ήταν να αναρτηθεί τον Αύγουστο και αναβλήθηκε λόγω των πυρκαγιών.
2. Το επόμενο άρθρο θα πονέσει.