«Δικαιούται να καμαρώνει η Τριάδα !»
Βιβλιοκριτικό σημείωμα του Δημήτρη Μπαρσάκη
Είναι μεγάλο προνόμιο για ένα χωριό να έχει το δικό του βιβλίο, ένα βιβλίο όπου αποτυπώνεται με εγκυρότητα και αρτιότητα το ιστορικό του παρελθόν και η πολιτισμική του φυσιογνωμία. Αναφέρομαι στο βιβλίο-λεύκωμα “ΤΡΙΑΔΑ – Ιχνηλατώντας το παρελθόν, διαμορφώνουμε το μέλλον” (σσ. 369) της εκπαιδευτικού κ. Αργυρώς Αρβανιτά, το οποίο εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2019 στη Χαλκίδα. Η εξαιρετική ποιότητα και καλαισθησία της έκδοσης οφείλεται στη φιλοτιμία και το μεράκι του καθόλα αξιέπαινου Πολιτιστικού – Χορευτικού – Εξωραϊστικού Συλλόγου Τριάδας “Νικόλαος Κριεζώτης”.
Από το πρώτο κιόλας ξεφύλλισμα του βιβλίου, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συγγραφή του είναι αποτέλεσμα πολυετούς και ιδιαίτερα επίπονης προσπάθειας. Ξεκινώντας η συγγραφέας με τον προσδιορισμό της ταυτότητας του χωριού (γεωγραφική θέση, φυσικά χαρακτηριστικά, ονομασία), παραθέτει ακολούθως έναν πλήρη κατάλογο των τοπωνυμίων της περιοχής και συνεχίζει με τη διοικητική εξέλιξη του οικισμού από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους έως σήμερα. Με σημείο αναφοράς την Τριάδα αλλά και τη γύρω περιοχή, ακολουθεί ένα γοητευτικό “Ταξίδι στο χρόνο”, από την προϊστορική εποχή έως την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του ’21, ενώ παράλληλα περιγράφονται τα σωζόμενα μνημεία κάθε ιστορικής περιόδου. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται λεπτομερειακά η ζωή και η δράση του Νικολάου Κριεζώτη, οπλαρχηγού της Επανάστασης του ’21, το όνομα του οποίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη γη της Τριάδας. Τιμητική θέση μετά τον οπλαρχηγό, καταλαμβάνουν στο βιβλίο οι τριών γενεών απόγονοί του, ο Δημήτριος, ο Σπύρος και ο Νικόλαος Κριεζώτης, ο γνωστός ως “Άρχοντας”. Έπονται συλλογές με φωτογραφίες από το αρχείο της οικογένειας Κριεζώτη, επιμελώς ταξινομημένες κατά θεματικές ενότητες: ιστορικά πρόσωπα, ναύτες, πλοία, στρατιώτες. Ακολούθως, γίνεται εκτενής αναφορά στον βασιλιά Αλέξανδρο, γιο του Κωνσταντίνου Α΄, ο οποίος είχε επισκεφθεί κατ’ επανάληψη την Τριάδα ως φιλοξενούμενος του Σπύρου Κριεζώτη, του οποίου είχε βαφτίσει τους δύο γιους. Κατόπιν τούτων κι ενώ βρισκόμαστε κάπου στη μέση του βιβλίου, περνάμε σε μία διαχρονική προσέγγιση της τοπικής κοινωνίας, της καθημερινής ζωής και του λαογραφικού πλούτου της Τριάδας. Αφιερώνονται ξεχωριστά κεφάλαια στη θέση και το ρόλο του άνδρα, της γυναίκας και του παιδιού, στις γιορτές και τις λαϊκές δοξασίες, στους καθοριστικούς σταθμούς του κύκλου της ζωής, στην παραδοσιακή γυναικεία και ανδρική ενδυμασία. Έτσι, φθάνουμε στο 19ο και τελευταίο κεφάλαιο, το οποίο είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην ιστορία και τα κειμήλια του αρχοντικού της οικογένειας Κριεζώτη, του τοπόσημου της Τριάδας. Το πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, παραχωρημένο στο σύνολό του σχεδόν από τον Σύλλογο “Νικόλαος Κριεζώτης”, αποτελεί έναν ανεκτίμητο θησαυρό, ο οποίος αναδεικνύεται με έξοχο τρόπο, βρίσκοντας τη θέση που του άξιζε στο βιβλίο-λεύκωμα της κ. Αρβανιτά.
Χάρη στη διεξοδική και εμπεριστατωμένη έρευνά της, η συγγραφέας καταφέρνει να φωτίσει σε βάθος κάθε πτυχή του παρελθόντος της Τριάδας. Αξιοποιεί το πηγαίο υλικό της με υπευθυνότητα και επιστημονική συνέπεια, εντάσσοντας μεθοδικά τα τοπικά δεδομένα στο ευρύτερο ιστορικό τους πλαίσιο. Ο μεστός και εναργής λόγος της, πλην των άλλων, καθιστά το βιβλίο ιδιαίτερα ελκυστικό αλλά και προσιτό σε κάθε αναγνωστικό επίπεδο.
Απορώ μόνον πώς μέσα σε ένα σοβαρό βιβλίο πέρασε αφιλτράριστο, χωρίς να υπάρχουν στοιχεία και μαρτυρίες, το “παραμύθι” περί της ύπαρξης αρχαίας πόλης “Μεσσαπίας”, της οποίας τάχα ο πληθυσμός μετακινήθηκε στα “Παλιά Ψαχνά”, επειδή εκείνη την εποχή, λέει, ήταν περισσότερο εκτεθειμένη σε επιδρομές (σελ.54). Επίσης, ο γεωγραφικός προσδιορισμός “κοιλάδα της Μεσσαπίας” (σελ. 29) δεν θα έπρεπε να έχει θέση σε ένα επιστημονικό σύγγραμμα, γιατί απλούστατα είναι ιστορικά ανυπόστατος. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο έγκριτος ιστορικός Επ. Βρανόπουλος (“Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας”, Αθήνα 1987) αναφέρει πάντα “πεδιάδα των Ψαχνών” και πουθενά “Μεσσαπία”. Θα παρατηρήσω, τέλος, ότι δεν είναι δυνατόν το όνομα της Τριάδας να οφείλεται στο οικόσημο της οικογένειας Κριεζώτη, όταν είναι γνωστή η ύπαρξη του χωριού από τους μεσαιωνικούς χρόνους με το όνομα “Αγία Τριάδα”.
Κλείνω αυτό το μικρό σημείωμα με ένα μεγάλο “ΕΥΓΕ!” για την κ. Αρβανιτά αλλά και τον Σύλλογο “Νικόλαος Κριεζώτης. Πολύτιμη η προσφορά τους και δικαίως θα καμαρώνει η Τριάδα για τούτο το βιβλίο, το οποίο αποτελεί, χωρίς υπερβολή, μια όαση φωτός μέσα σε ένα γκριζόμαυρο, τοπικό καθεστώς ιστορικής άγνοιας και αυθαιρεσίας.
(Δ.Μ., 27-4-2020)