Νυχτερινή ενούρηση

Η νυχτερινή ενούρηση είναι μία από τις πιο κοινές παιδικές διαταραχές ούρησης. Απασχολεί πολύ τους γονείς αλλά επίσης τα ίδια τα παιδιά, ιδιαιτέρως όταν αυτά καλούνται να “απολογηθούν”  για το “ατύχημα” της περασμένης νύχτας. Σε πολλές περιπτώσεις το πρόβλημα της νυχτερινής ενούρησης μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση και διατάραξη  του οικογενειακού περιβάλλοντος, κοινωνικό αποκλεισμό, και στιγματισμό του παιδιού στο σχολικό χώρο.  

Είναι λοιπόν σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν τα στάδια ελέγχου ούρησης ώστε να μπορούν να διακρίνουν τι είναι φυσιολογικό και τι χρήζει περισσότερης προσοχής (όπως ιατρική ή ψυχολογική υποστήριξη), και να αντιμετωπίζουν το συμβάν επιτυχώς με ηρεμία. 

Αναπτυξιακή εξέλιξη 

Κατά τους πρώτους μήνες από την γέννησή τους τα βρέφη έχουν πλήρη ακούσια απώλεια ούρων (ακράτεια). Η διαδικασία ανάπτυξης της ουροδόχου κύστεως γίνεται σταδιακά και διαφέρει από παιδί σε παιδί, αλλά και από αγόρια σε κορίτσια. Κατά προσέγγιση, το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται την αίσθηση της απώλειας των ούρων στην ηλικία των δεκαοχτώ μηνών. Ενώ μέχρι την ηλικία των τριών χρόνων περίπου ολοκληρώνεται ο έλεγχος της ουροδόχου κύστεως. Όμως, η διάγνωση για την νυχτερινή ενούρηση γίνεται μετά την ηλικία των πέντε ετών ώστε να ληφθεί υπόψη  όποια καθυστέρηση ανάπτυξης της ουροδόχου κύστεως.

Μορφές 

Υπάρχουν δύο μορφές ενούρησης. Η πρωτοπαθής και η δευτεροπαθής ενούρηση. Στην πρωτοπαθή ενούρηση το παιδί δεν έχει καταφέρει να παραμείνει στεγνό για τουλάχιστον έξι μήνες ή δεν έχει κατακτήσει καθόλου την έλεγχο της ούρησης. Στην δευτεροπαθή ενούρηση το παιδί έχει ακούσια απώλεια ούρων, αφού έχει προηγηθεί μία περίοδος (έξι μηνών και πλέον) κατά την οποία είχε κατακτηθεί ο έλεγχος της ούρησης.

Αίτια και θεραπεία 

Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία διαταραχής ούρησης στα παιδιά και στους νέους μπορεί να είναι οργανικοί, αναπτυξιακοί, ψυχοπαθολογικοί, συμπεριφορικοί ή οικογενειακοί. 

Οι οργανικοί παράγοντες αφορούν στη δομή ή στη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος. Στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε τον οικογενειακό σας γιατρό ή έναν ειδικό γιατρό. Συνήθως, συνιστάται φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση, η οποία έχει ως στόχο την διόρθωση ανατομικών ανωμαλιών. Σε σπάνιες περιπτώσεις προσφέρεται εκπαίδευση για να μάθει το παιδί να ζει με τη δυσλειτουργία. 

Οι αναπτυξιακοί παράγοντες αφορούν σε αναπτυξιακά ορόσημα. Παιδιά με συγκεκριμένες αναπτυξιακές καθυστερήσεις (πχ. στο λόγο, κινητικές, κοινωνικές, μαθησιακές, νευρολογικές κτλ.) τείνουν να παρουσιάζουν καθυστέρηση και στην ανάπτυξη του ουροποιητικού συστήματος. Η συμβουλή του οικογενειακού γιατρού ή ενός έμπειρου θεραπευτή είναι απαραίτητη, ώστε να καθοδηγήσει την οικογένεια, συνήθως με συμπεριφορική εκπαίδευση. Εδώ χρειάζεται αγάπη, επιμονή και υπομονή. 

Οι ψυχοπαθολογικοί παράγοντες αφορούν : 1) στην πίεση την οποία δέχονται τα παιδιά από το οικογενειακό, κοινωνικό ή σχολικό περίγυρο λόγω της ακούσιας απώλειας ούρων, 2) σε πρωτογενή ψυχοπαθολογικά αίτια τα οποία οδηγούν στην ακούσια απώλεια ούρων, και 3) σε προϋπάρχοντα ψυχοπαθολογικά αίτια, τα οποία οδηγούν σε ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορικών δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένης και της ακράτειας ούρων. 

Παρόλο που η συννοσηρότητα ψυχοπαθολογικών παραγόντων με την ανεξέλεγκτη απώλεια ούρων είναι μικρή, το ενδεχόμενο ύπαρξης ψυχολογικών προβλημάτων είναι μεγαλύτερο στα παιδιά, τα οποία παρουσιάζουν ακράτεια ούρησης, συγκριτικά με τα παιδιά που δεν παρουσιάζουν ακράτεια ούρησης. 

Εδώ η ψυχολογική υποστήριξη είναι αναγκαία για την εξάλειψη των ψυχολογικών θεμάτων αλλά και της διαταραχής ούρησης. 

Οι συμπεριφορικοί παράγοντες αφορούν στην έλλειψη θετικής ενίσχυσης ή στην άστοχη θετική ενθάρυνση από το οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία πρωτοπαθούς ή και δευτεροπαθούς διαταραχής, και συνήθως παρατηρείται εγκράτεια ή αποφυγή ούρησης . Η θετική προσέγγιση είναι απαραίτητη, με στόχο να εκπαιδεύσει ή να παροτρύνει το παιδί να χρησιμοποιεί την τουαλέτα όταν αυτό είναι απαραίτητο (γεμάτη ουροδόχος κύστη). Έτσι οι γονείς καλούνται με θετικό και ήπιο τρόπο να ευαισθητοποιήσουν το παιδί στην αναγνώριση της ανάγκης για ούρηση και να το ενθαρρύνουν να πηγαίνει στην τουαλέτα. Ο οικογενειακός γιατρός ή ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής μπορεί να υποδείξει σωστές τακτικές και τρόπους για να βελτιωθούν οι ‘κακές’ συνήθειες χρήσης της τουαλέτας. 

Οι οικογενειακοί παράγοντες μπορούν να δημιουργήσουν πρωτοπαθή προβλήματα ενούρησης που σχετίζονται συνήθως με το χαοτικό οικογενειακό περιβάλλον ή σε δευτεροπαθή προβλήματα ενούρησης που σχετίζονται συνήθως με οξύ οικογενειακό άγχος. Τέτοια παραδείγματα συμπεριλαμβάνουν τη γέννηση νέου μέλους (αδερφός/ή), διαζύγιο, γονεϊκές διενέξεις, απώλεια ή αρρώστια  γονέα, κακοποίηση (σωματική, λεκτική, σεξουαλική, παραμέληση), ή γονικά δυσλειτουργικά πρότυπα όπως τριγωνικά μοτίβα με ένα γονέα αυστηρό κι ένα γονέα υπερπροστατευτικό. 

Η οικογενειακή υποστήριξη είναι απαραίτητη από ειδικό θεραπευτή ο/η οποίος/α θα επικεντρωθεί στο αντίστοιχο οικογενειακό θέμα. Στοχευμένες μέθοδοι θα βοηθήσουν στην εξάλειψη αυτών των προβλημάτων  όπως και στην εξάλειψη των διαταραχών της ενούρησης. 

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως υπάρχουν επαγγελματίες ειδικοί, στους οποίους μπορείτε να απευθυνθείτε για την εξομάλυνση και επίλυση τέτοιων θεμάτων. Θυμηθείτε πως τα παιδιά εξαρτώνται απολύτως από τους γονείς, ώστε να έχουν κατά το μέγιστο δυνατό μια υγιή ψυχολογική και σωματική ανάπτυξη. 

Σημείωση: Αν το παραπάνω άρθρο σας επηρέασε και χρειάζεσθε περαιτέρω υποστήριξη, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την θεραπεύτρια στο e-mail: mkanta.mt@gmail.com ή με τον/την οικογενειακό σας γιατρό.

Μαρία Καντά

BMus, PG Dip. Music Therapy Nordoff-Robbins, 

Cert. Counselling Skills, PG Dip. Counselling Children & Young People, 

MSc Education

Email: mkanta.mt@gmail.com

Βιβλιογραφικές Αναφορές

APA (2013) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Ed. 5th. Washington. American Psychiatric Association.  

Carr A. (2016) The Handbook of Child and Adolescent Clinical Psychology. Ed. 3rd. Oxon. Routledge.

Von Gontard A., Schaumburg H., Hollmann E., Eiberg H. & Rittig S. (2001) The Genetics of Enuresis: A Review. The Journal of Urology. 166(6), pp. 2438-2443.