«Μαθητές στην Ελλάδα: Οι πιο σκληρά εργαζόμενοι» (του Βαγγέλη Παπαμιχαήλ)

Σε λίγες μέρες αρχίζει μια νέα σχολική χρονιά. Όλοι οι μαθητές, καλοί και κακοί, έχουν πέσει σε κατάθλιψη όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή. Το έχουμε ζήσει ως  μαθητές και το ζούμε  και ως  γονείς κι εδώ και σε όλη τη χώρα.

Το σχολείο, φίλοι και φίλες, θα έπρεπε να προκαλεί χαρά στο άκουσμά του και όχι μελαγχολία και κατάθλιψη.  Είναι ένας χώρος μάθησης και δημιουργίας. Ένας  χώρος  κοινωνικοποίησης και συναναστροφής. Ένας μικρόκοσμος που προετοιμάζει  τους μαθητές για τη μεγάλη έξοδο στα μεταγενέστερα, εύκολα και δύσκολα.

Αν ρωτήσετε τους μαθητές θα σας πουν , αντί για όλα αυτά,  ότι το σχολείο δεν είναι τίποτα άλλο παρά  ένας χώρος καταναγκαστικών έργων. Και δεν φταίνε τα παιδιά γι αυτή τη στάση και θέση. Φταίνε πολλά άλλα πράγματα και λιγότερο από όλους οι μαθητές.

Φταίνε πρώτα απ’ όλα  οι υπεύθυνοι της παιδείας και περισσότερο οι διδάσκοντες. Όπως σε όλους τους χώρους υπάρχουν καλοί και κακοί εκπαιδευτικοί. Για τους καλούς  εκπαιδευτικούς δεν μπορούμε να πούμε κάτι. Έχουν το χάρισμα και  μεταδίδουν  ευχάριστα τις γνώσεις τους στα παιδιά  παίρνοντας και την αντίστοιχη ανταπόκριση. Υπάρχουν και οι κακοί τους οποίους τα παιδιά βλέπουν σαν εφιάλτες. Ούτε στις διακοπές δεν αφήνουν ήσυχους τους μαθητές για να καλύψουν την ύλη  που δεν μπορούν οι ίδιοι να χειριστούν. Η έλλειψη γνώσεων  και παιδαγωγικής των διδασκόντων  έχει λάβει στις μέρες μας τρομακτικές διαστάσεις. Πως και γιατί δεν μπορεί να αναλυθεί εδώ. Αυτή λοιπόν η κατηγορία διδασκόντων έχει κάνει τη μεγάλη ζημιά. Τα παιδιά δεν τους σέβονται, δεν τους αγαπούν και συνεπώς δεν μαθαίνουν. Το βλέπουμε όλοι καθημερινά στα αλάνθαστα σχόλια των παιδιών . Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια το κακό έχει παραγίνει λόγω μείωσης αποδοχών  κλπ, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλήρης αδιαφορία και εγκατάλειψη των μαθητών στην τύχη τους. Βάζουν έναν καλό βαθμό σε όποιον δεν τους κουράζει και οι υπόλοιποι ας κάνουν ότι θέλουν. Δεν είναι όμως αυτός ο ρόλος του εκπαιδευτικού.

Φταίει το εκπαιδευτικό σύστημα στο σύνολό του. Για να ανταποκριθεί ένας μαθητής στις παράλογες και άδικες απαιτήσεις του συστήματος πρέπει να δουλεύει κυριολεκτικά περισσότερες ώρες από τους γονείς σε μια ηλικιακή φάση που θα έπρεπε να ζει σαν παιδί και όχι σαν  απλήρωτος χαμάλης. Η μέρα  του παιδιού αρχίζει στις 7 το πρωί και τελειώνει στις δέκα το βράδυ και στα χρόνια του λυκείου πάμε και πιο αργά. Και όλα αυτά για να μάθουν τα παιδιά το μάθημα παπαγαλία έτσι ώστε να μην κουράζεται  ο  δάσκαλος και να καμαρώνει η μητέρα που το παιδί τα έχει όλα δέκα ή είκοσι κλπ. Αυτά δημιουργούν  ψυχικούς καταναγκασμούς στα μικρά παιδιά και ιδιαίτερα στους μαθητές με αδυναμίες. Έτσι γίνεται γι αυτούς το μάθημα αγγαρεία και η αγγαρεία είναι δυο και τρεις φορές πιο κουραστική. Το σύστημα δεν προάγει την κριτική σκέψη των παιδιών και δεν αναδεικνύει την εξυπνάδα και την ευφυΐα  με αποτέλεσμα πολλά ταλέντα να χάνονται στην πορεία γιατί κανένας δεν τα πρόσεξε, κανένας δεν τα ενθάρρυνε ούτε τα βοήθησε.

Και πάμε στο θέμα των γονιών  (των Νεοελλήνων γονιών). Από πού να αρχίσεις και που να τελειώσεις. Όλα τα απωθημένα βγαίνουν στη φόρα και φορτώνονται στα παιδιά. Σχολείο, ιδιαίτερα, μουσική, ξένες γλώσσες, πληροφορική, μπαλέτο, καράτε, ζωγραφική,  παραδοσιακοί χοροί, ποδόσφαιρο, μπάσκετ κλπ. Όχι επειδή το ζητούν τα παιδιά αλλά επειδή πάει το παιδί του γείτονα και της συμπεθέρας.  Εξηγούμαι: Όλες αυτές οι δραστηριότητες δεν έχουν τίποτα κακό. Το αντίθετο μάλιστα αποσπούν τα παιδιά από άλλες κακές και επίφοβες  ασχολίες.  Η υπερβολική δόση είναι το πρόβλημα γιατί έχει σαν αποτέλεσμα η παιδική ενέργεια να διασπάται σε πολλούς  τομείς και η απόδοση να είναι μειωμένη σχεδόν σε όλα. Τα παιδιά δεν μπορούν να ανταποκριθούν, κουράζονται  και αντιδρούν αρνητικά. Θα έπρεπε εδώ να γίνεται σε κάθε οικογένεια μια ιεράρχηση αξιών. Μόνο έτσι θα αποφεύγονται καυγάδες και γκρίνιες.  Τι είναι απολύτως απαραίτητο για να μπορεί το παιδί να σταθεί επιστημονικά και επαγγελματικά σε έναν ανταγωνισμό που κόβει κεφάλια; Δώστε το. Τι δεν είναι απολύτως απαραίτητο; Μειώστε το ή αφαιρέστε το. Δεν αντέχει η παιδική ψυχοσύνθεση τόσο βάρος.  Για να σας δώσω ένα παράδειγμα πόσες επιχειρήσεις  θα δώσουν  δουλειά στο παιδί αν ζωγραφίζει καλά ή χορεύει;  Και αν αυτό γίνει, θα αποτελεί μια πολύ σπάνια  εξαίρεση που δεν πρέπει να επιδιώκεται και όχι ο κανόνας. Επαναλαμβάνω ότι όλες οι εξωσχολικές δραστηριότητες είναι καλές αρκεί να υπάρχει μέτρο και να μην αποβαίνουν ει βάρος των απολύτως απαραίτητων σύμφωνα με τους στόχους των μαθητών και των οικογενειών τους.

Το συμπέρασμα είναι ανοικτό σε οποιαδήποτε αντίρρηση: δώστε στους μαθητές λιγότερο και καλύτερο. Το υπερβολικό και το αχρείαστο δεν βοηθούν τα ήδη από μικρή ηλικία υπερφορτωμένα παιδιά.  Ζούμε ήδη στην εποχή της απόλυτης εξειδίκευσης  (εξειδίκευση πάνω στην ειδικότητα)  και η διάσπαση της παιδικής ενέργειας  σε πολλούς  τομείς  μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες.