«Παραμύθι αλλιώς…» (της Κατερίνας Μούτουπα)
Ο ρόλος του παιδιού είναι ένας ρόλος που όλοι τον έχουμε βιώσει, τον βιώνουμε ακόμα και θα τον βιώνουμε όσο οι γονείς μας είναι ακόμα στη ζωή! Όσο μεγαλώνουμε, αλλάζουμε και ρόλους: από παιδιά γονείς, από γονείς παππούδες και γιαγιάδες.. από παιδιά σύζυγοι και ως σύζυγοι δεν ξεχνάμε και την δική μας προσωπική ταυτότητα και ιδιότητα, αυτή του ‘’άντρα’’ και της ‘’γυναίκας’’.
Οι ρόλοι που καλούμαστε να «φορέσουμε» είναι αρκετοί. Ο ρόλος του παιδιού όμως καθώς και του γονιού είναι αυτοί που παραμένουν αναλλοίωτοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Μια από τις πολλές εικόνες που έχουμε ως παιδιά, είναι αυτοί που οι γονείς μας, μας διάβαζαν το βράδυ πριν κοιμηθούμε κάποιο παραμύθι ή βλέπαμε όλοι μαζί μια παιδική ταινία.
Έχει αναρωτηθεί ποτέ κανείς αν όλα αυτά που βλέπαμε σε μια οθόνη τηλεόρασης (εγώ προσωπικά θυμάμαι το βίντεο με την κασέτα..) ή αυτά που μας διάβαζαν, έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα και το σήμερα; Υπήρχαν συμβολισμοί μέσα σε αυτά τα παραμύθια και τις ταινίες;
Σκεπτόμενη πρόσφατα μια συζήτηση που είχαμε με την καθηγήτριά μου, για συμβολικές ταινίες και πόσο αυτές είναι χρήσιμο να τις δει κανείς, μου ήρθαν πολλές παιδικές ταινίες στο μυαλό. Τότε που όλοι μας λαχταρούσαμε να βλέπουμε, να ταυτιζόμαστε με τους ήρωες, να θυμώνουμε, να γελάμε και να κάνουμε συλλογή από όλα αυτά. Μέναμε όμως στην επιφάνεια, στο καλό και στο κακό. Η ουσία όμως, δε διαφέρει από αυτό που ζουν κάποιοι από εμάς, από τις δυσκολίες, τις δυσλειτουργίες, την εξάρτηση κτλ..
Ας θυμηθούμε κάποιες από αυτές..
Η πρώτη παιδική ταινία που μου ήρθε στο μυαλό για τον συμβολισμό της ήταν ο Βασιλιάς των Λιονταριών. Μια ταινία που δείχνει τη σημαντική και βαθιά σχέση πατέρα γιου, η οποία αποκόβεται λόγω της ζήλιας που επικρατεί ανάμεσα στα αδέρφια και πως αυτή η σχέση, επηρεάζει το σύστημα και βγάζει το παιδί εκτός. Η μητέρα παραμένει αδύναμη και αμέτοχη σε όλο αυτό. Μόνο όταν το παιδί νιώθει ότι πατάει γερά στα πόδια του, διεκδικεί τη θέση του (και γενικά παίρνει θέση)! Άραγε, πόσες τέτοιες ιστορίες ακούμε στην καθημερινότητα, που οι κακές κι αποστασιοποιημένες σχέσεις των αδερφών, βγάζουν εκτός άλλα μέλη του συστήματος, ειδικά όταν ο ένας από τους δύο φεύγει από τη ζωή; Τίθενται θέματα ζήλιας, κληρονομιάς, ωριμότητας. Αλλά και πόσες γυναίκες, βλέποντας και νιώθοντας την αδικία που επικρατεί, δυσκολεύονται να πάρουν θέση..
Άλλη μια ταινία είναι η Πεντάμορφη και το Τέρας. Η ταινία αυτή μας περνάει μια πληθώρα μηνυμάτων. Να μη μένουμε στην εξωτερική εμφάνιση, πως τελικά ο άνθρωπος αλλάζει, πως ο θυμός και το μίσος παραμορφώνει όψη και ψυχή. Στην ταινία, το «τέρας» δεν είναι τίποτα άλλο από έναν άνθρωπο που φαίνεται να είναι απομονωμένος, εγωιστής, χωρίς συναισθήματα και νοιάξιμο για τους άλλους. Είναι «περισσότερο τέρας στην ψυχή παρά στην εξωτερική εμφάνιση». Αλλά αλλάζει όταν έρχεται στο δρόμο του μια παρουσία που του δείχνει έναν νέο δρόμο, έναν δρόμο με φως κι όχι σκοτάδι, με αποδοχή κι όχι με απόρριψη.. Άραγε, πόσοι άνθρωποι νιώθουν αποκλεισμένοι, χωρίς επιλογές και αφήνουν τη ζωή τους να μαυρίζει τόσο πολύ; Ενώ έχουν δυνατότητες; Και τι είναι αυτό που τους αλλάζει; Ένα νέο πρόσωπο στη ζωή τους ή η προοπτική της καλύτερης ζωής;
Μια πιο πρόσφατη ταινία είναι το Ψάχνοντας το Νέμο. Μια μονογονεϊκή οικογένεια, με βασική επιμέλεια αυτή του πατέρα ήρθε για να μας δείξει τη βαθιά αυτή σχέση που αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια: πατέρας-γιος. Η υπερβολική προστασία ενός γονιού, από αγωνία, φόβο αλλά κι αγάπη, βιώνεται από τα παιδιά, κάποιες φορές, ως υπερβολική πίεση, ασφυξία ή/και έλλειψη εμπιστοσύνης σε αυτά.. Έτσι έχουμε φυγή (από το σπίτι..). Από ενοχές κι από φόβο ο πατέρας, κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να βρει τον μονάκριβό του. Και τα καταφέρνει.. Κι έτσι η σχέση αλλάζει, ωριμάζει. Ο γονιός οφείλει να εμπιστεύεται το παιδί του και να έχουν μια ξεκάθαρη κι ανοικτή επικοινωνία μεταξύ τους, ειδικά όταν δεν υπάρχει ένας από τους δύο γονιούς (είτε λόγω θανάτου, είτε λόγω διαζυγίου).
Η Σταχτοπούτα έχει να κάνει με τις συνθήκες που επικρατούν όταν ένας από τους δύο γονείς ξαναπαντρεύεται. Έτσι, δημιουργείται μια νέα οικογένεια που τα όρια είναι άκαμπτα και η αδικία πέφτει πάνω στο πρώτο παιδί. Το νέο σύστημα το αποκλείει (ειδικά μετά το θάνατο του φυσικού γονιού) και επικρατεί δυστυχία. Το παιδί σώζεται, όταν φεύγει από το δυσλειτουργικό περιβάλλον, με μια μητριά που δεν την αποδέχτηκε ποτέ και δύο αδερφές κακοποιητικές, επικριτικές κι ίσως έρμαια στα χέρια τη μητέρας.. Αδικίες, αποκλεισμοί. κακοποίηση (σωματική ή λεκτική) συναντάμε συχνά σε ανθρώπους σήμερα, ειδικά όταν υπάρχει δεύτερος γάμος, διότι είναι δύσκολο να υπάρχει αρμονία, αν το συμβόλαιο του νέου γάμου δεν έχει σαφή όρια και προδιαγραφές..
Ο Ρομπέν των Δασών δε θα μπορούσε να είναι άλλος, από έναν άνθρωπο που έχει μάθει μόνο να δίνει για τους άλλους, να τους «σώζει» από τις όποιες συνθήκες. Άραγε ο ίδιος τι να κάνει για τον εαυτό του; Και πόσο ευχαριστημένος είναι με αυτό; Έχει μάθει να δέχεται; (τα ερωτήματα πολλά..)
Η Παναγία των Παρισίων έρχεται για να μας πει, πως η απόκλιση από το συνηθισμένο και το διαφορετικό, δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε και να αντιδράμε, αλλά να δίνουμε χώρο και να είμαστε δεκτικοί. Το να είναι κανείς δύσμορφος, άσχημος, παχύς χοντρός, δεν του αφαιρεί την ανθρώπινη ύπαρξη. Μήπως αυτά τα άτομα, θέλουν περισσότερη στήριξη κι όχι αποκλεισμό ή απομόνωση; Και πολλές φορές, αυτός που φέρεται ως ο βασικός φροντιστής, δεν είναι και το καταλληλότερο άτομο για την ομαλή ανάπτυξη αυτών των ατόμων..
Αυτές ήταν κάποιες από τις ταινίες που έχον κάτι να μας πουν. Παραμύθια, που αν τα δει κανείς από τη συμβολική τους σκοπιά, σίγουρα θα ανοίξουν τους ορίζοντες μας και δε θα μένουμε στην επιφάνεια. Να μάθουμε να σκεφτόμαστε αλλιώς κι όχι μονόπλευρα και με στείρα διάθεση. Έτσι προωθείται η βελτίωση μας ως άτομα με όλους τους ρόλους που καλούμαστε να φορέσουμε στη ζωή μας..